The Present Continuous Tense

12-Mar-2023

The Present Continuous Tense ( Hozirgi davom zamon )

1. Present Continuous to be fe'lining hozirgi zamondagi shakllaridan biri va asosiy fe'lning hozirgi zamon sifatdoshi ( Present Participle =Ving ) shaklini qo'yish bilan yasaladi:

Ega + am
+ is
+ are
+ Ving

Bu yerda V ing hozirgi zamon sifatdoshi:

  • I am working. Men ishlayapman.
  • He is working. U ishlatapdi.
  • We are working. Biz ishlayapmiz.
  • He is sleeping now. U hozir uxlayapti.
  • We are waiting for the bus. Biz avtobus kutyapmiz.

    2. Bo'lishsiz shakli am, is, are yordamchi fe'lidan keyin not inkor yuklamasini qo'yish bilan yasaladi:

    Ega + am
    + is
    + are
    + not + Ving
  • I am not reading a book. Men kitob o'qimayapman.
  • He is not sleeping now. U hozir uxlamayapti.
  • We are not waiting for the bus. Biz avtobus kutmayapmiz.

    3. So'roq shakli gapning egasining oldiga yordamchi fe'lni o'tkazish bilan yasaladi:
    Am
    Is
    Are
    + ega + Ving ?
  • Are you reading a book? Siz kitob o'qiyapsizmi?
  • Is he sleeping now? U hozir uxlayaptimi?

    4. Og'zaki nutqda quyidagi qisqartirmalar ishlatiladi: I'm, He's, She's, It's, We're, You're, They're, I'm not, He isn't, He's not, She isn't, She's not, It isn't, It's not, We aren't,We're not, You aren't, You're not, They aren't, They're not.

    Hozirgi davom zamonning yasalishi

    1. Gapirayotgan paytda, hozir sodir bo'layotgan ish-harakatni ifodalaydi:
  • He is reading a book. U kitob o'qiyapti.
  • She is typing a letter. U mashinkada xat yozayapti.
  • Don't make any noise, he is sleeping. Shovqin qilmang, u uxlayapti.

    Quyidagi hissiyotni, idrokni va aqliy holatni ifodalovchi fe'llar davom zamonlarda ishlatilmaydi:
      like         -  yoqtirmoq                  love         -  sevmoq
      hate         -  yoqtirmaslik               want         -  istamoq
      wish, desire -  xohlamoq                   see          -  ko'rmoq
      hear         -  eshitmoq                   feel         -  his qilmoq
      notice       -  payqamoq                   know         -  bilmoq
      undersatand  -  tushunmoq                  remember     -  eslamoq
      forget       -  unutmoq                    believe      -  ishonmoq
      recognize    -  tanimoq                    seem, appear -  ko'rinmoq, o'xshamoq
      possess      -  egalik qilmoq              contain      -  o'z ichiga olmoq
      consist      - ... dan iborat bo'lmoq      be           -  bo'lmoq
    	  
    
    2. Gapirayotgan paytda bo'lmasa ham, hozirgi zamonda uzoq vaqt davom etadigan ish harakatni ifodalaydi:
  • He is writing a new play. U yangi pyesa yozayapti.
  • That fi rm is carrying on nego-tiations for the purchase of ore.
    U firma ruda sotib olish haqida muzokaralar olib boryapti.

    3. If, when, while va boshqalar bilan boshlangan payt va shart ergash gaplarda kelasi zamonda davom etgan ( Future Continuous o'rnida ) ishharakatni ifodalaydi:
  • If I am sleeping when he comes, wake me up, please.
    U kelganida agar men uxlayotgan bo'lsam, iltimos, meni uyg'oting.
  • I shall be reading the newspaper while you are writingyour grammar exercises.
    Siz grammatika mashqlarini bajarayotganingizda men gazetani o'qiyotgan bo'laman.

    4. Kelasi zamondagi ish-harakatni ifodalaydi. Bunda ish-harakat ning bajarilishi aniq bo'lishi va gapda kelasi zamonni ko'rsatuvchi payt holi bo'lishi kerak:
  • They are going to the theatre tonight. Ular bu oqshom teatrga boradilar
  • He is taking his examination on Friday. U juma kuni imtihon topshiradi.
  • We are buying a new radio set soon. Biz tezda yangi radiopryomnik sotib olamiz.
  • She is leaving by the five o'clock train. U soat beshlik poyezd bilan jo'nayapti.
     

    To be going to V ... birikmasi

    1. Agar biror ish qilishga niyat (qasd) qilingan bo'lsa yoki shu ishharakatning kelasi zamonda amalga oshishi aniq bo'lsa to be going to V ... birikmasi ishlatiladi va bu birikma o'zbek tiliga - moqchi bo'lmoq deb tarjima qilinadi:
  • I am going to learn French next year.
    Men kelasi yili fransuz tilini o'rganmoqchiman.
  • He is going to spend his summer vocation in Miraki.
    U yozgi ta'tilini Mirakida o'tkazmoqchi.
  • We are going to ship these goods by the next ship.
    Biz bu mollarni keyingi kemaga yuklamoqchimiz.